Ngày 7/5 là kỷ niệm chiến thắng Điện Biên Phủ, một dấu mốc quan trọng trong lịch sử Việt Nam hiện đại. Hơn nửa thế kỷ qua, nhiều tác phẩm đã giúp các thế hệ người đọc hiểu biết thêm về chiến thắng này, cung cấp những thông tin, góc nhìn và những câu chuyện kể phong phú và đa dạng.
Hai cuốn hồi ức của Đại tướng Võ Nguyên Giáp
Nhắc đến chiến thắng Điện Biên Phủ, không thể không nhắc đến vai trò của người chỉ huy cao nhất: Đại tướng Võ Nguyên Giáp. Hai cuốn sách ghi lại những hồi ức của ông do nhà văn Hữu Mai chấp bút: Đường tới Điện Biên Phủ và Điện Biên Phủ điểm hẹn lịch sử, không đơn thuần là những hồi ức của một cá nhân. Người yêu thích lịch sử tìm thấy ở đó những tư liệu, thông tin để hiểu thêm về chiến thắng “lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu” (thơ Tố Hữu), đồng thời có cái nhìn mang tính khái quát về một giai đoạn lịch sử đặc biệt của dân tộc.
Sách cho thấy tầm vóc của một trận đánh
Tầm vóc của chiến thắng Điện Biên Phủ được khẳng định trong cuốn sách Điện Biên Phủ – Trận thắng thế kỷ của tập thể tác giả do Thượng tướng, Giáo sư Hoàng Minh Thảo chủ biên. Cuốn sách dày gần 1000 trang, được chọn lọc công phu từ những tư liệu đã công bố và một số tư liệu mới, đặc biệt trong đó có sử dụng nhiều tư liệu của các hãng thông tấn báo chí, các nhà nghiên cứu lịch sử quân sự nước ngoài.
Tác phẩm đa dạng về thể loại: có những bài nghiên cứu, hồi ức kể lại, có cả những bài thơ, văn viết về chiến thắng Điện Biên Phủ với ngôn ngữ văn chương truyền cảm, sinh động, thể hiện được tấm lòng của những người làm nên chiến thắng.
Trên phương diện lịch sử, những tư liệu trong cuốn sách đã đề cập rõ về hệ thống hình thái chiến trường trước, trong và sau cuộc tiến công chiến lược Đông Xuân 1953-1954; công tác chuẩn bị cho trận đánh Điện Biên Phủ; những chiến lược, chiến thuật tấn công có ý nghĩa quyết định; những tấm gương chiến đấu anh dũng, kiên cường; những tổn thất không thể bù đắp của quân và dân ta để đổi lấy thắng lợi. Sách mang tính tổng hợp, cung cấp những kiến thức nền tảng cho những độc giả quan tâm đến chiến thắng Điện Biên Phủ từ những điểm nhìn khác nhau: hồi ức, kỷ niệm, nghiên cứu, văn chương…
Cái nhìn của một nhà sử học quân sự Pháp
Đã có rất nhiều công trình nghiên cứu của các học giả nước ngoài viết về chiến thắng Điện Biên Phủ, trong đó đáng chú ý là Điện Biên Phủ 13/3-7/5/1954 của Ivan Cadeau. Ông là một sĩ quan và cũng là nhà sử học chuyên nghiên cứu về chiến tranh Triều Tiên và chiến tranh Đông Dương.
Ivan Cadeau hiện làm việc tại Ban Lịch sử của Bộ quốc phòng Pháp. Ở cương vị này, Ivan Cadeau có điều kiện tiếp xúc với nhiều tài liệu từ cấp độ bình thường đến cấp độ mật của phía Pháp về chiến dịch Điện Biên Phủ. Chính vì vậy, công trình cung cấp nhiều tư liệu mới, với điểm nhìn từ “phía bên kia” trung thực và khách quan, cho thấy sự thất bại tại Điện Biên Phủ đã kết thúc sự thống trị thuộc địa của một đế quốc, đồng thời chấm dứt cuộc chiến tranh Đông Dương, giúp cho dư luận Pháp nhận thức lại về cuộc chiến tranh này.
Thắng lợi Điện Biên Phủ dưới những góc nhìn khác
Tác phẩm Chiến dịch Điện Biên Phủ toàn thắng và dưới góc nhìn của người nước ngoài là một công trình tập hợp các tư liệu, hồi ức, bài viết của nhiều tác giả trong và ngoài nước. Tác phẩm gồm hai phần. Phần một có tựa đề “Chiến dịch Điện Biên Phủ toàn thắng” và phần hai mang tên “Điện Biên Phủ dưới góc nhìn của người nước ngoài”.
Tác phẩm được tuyển chọn từ nhiều nguồn tư liệu khác nhau: bài viết và bình luận của các hãng thông tấn hay tờ báo có uy tín trong và ngoài nước; hồi ức, kỷ niệm của những người đã trực tiếp tham gia vào trận Điện Biên Phủ; những nghiên cứu mới của Việt Nam và nước ngoài về chiến dịch Điện Biên Phủ dưới góc độ lịch sử quân sự…
Ngoài ra, còn có thể kể đến những tác phẩm như Chiến thắng Điện Biên Phủ – những dấu ấn lịch sử tập hợp bài viết của nhiều tác giả; Chiến thắng Điện Biên Phủ – Sự kiện: hỏi và đáp được viết dưới hình thức phổ cập kiến thức thông qua các câu hỏi và trả lời; Tuyển tập thơ mang tên Điện Biên chiến thắng, Điện Biên thơ do Ngô Vĩnh Bình tuyển chọn và giới thiệu; Truyện tranh Kể chuyện Điện Biên Phủ; tác phẩm Người lính Điện Biên kể chuyện do Kiều Mai Sơn chấp bút qua lời kể của Đỗ Ca Sơn góp phần làm nên danh mục sách hay viết về chiến thắng Điện Biên Phủ.
Hà Thanh Vân
